Το 12–15% των σεξουαλικά ενεργών ζευγαριών έρχονται σήμερα αντιμέτωπα με τη μάστιγα της υπογονιμότητας, ενώ αναλύοντας τα ποσοστά αυτά με βάση το φύλο διαπιστώνουμε ότι στο 50% των περιπτώσεων συμμετέχει ο αντρικός παράγοντας είτε αποκλειστικά είτε σε συνδυασμό με τον γυναικείο.

Ο ανδρικός παράγοντας όπως αυτός καθορίζεται από παθολογικό σπερμοδιάγραμμα βάσει των τιμών αναφοράς του Π.Ο.Υ αφορά περίπου το 7% πληθυσμού (2). Η πιο σοβαρή μορφή υπογονιμότητας, η αζωοσπερμία — η αδυναμία ανεύρεσης σπερματοζωαρίων σε τουλάχιστον δυο διαφορετικές εκσπερματίσεις μετά από φυγοκέντριση αυτών – προσβάλει περίπου το 1% του γενικού πληθυσμού(3), και περισσότερο από το 20% των ανδρών που επισκέπτονται ιατρεία υπογονιμότητας. (4).

Συχνά τα αίτια είναι αντιμετωπίσιμα ή μας επιτρέπουν προληπτική δράση και γι’ αυτό είναι καθοριστικής σημασίας η αναγνώριση και η κατανόηση των παθήσεων αυτών από τον Ουρολόγο. Κι αυτό γιατί παρά την σπουδαία πρόοδο των τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, στόχος του ειδικού, δεν είναι μόνο η ανεύρεση σπέρματος αλλά η μεγιστοποίηση του αναπαραγωγικού ανδρικού δυναμικού που κατά συνέπεια θα επιτρέψει στο ζευγάρι την απόκτηση παιδιού με τη χρήση όσο λιγότερο επεμβατικών τεχνικών υποβοήθησης και με τη μικρότερη δυνατή ιατρική, φαρμακευτική , ψυχολογική αλλά και οικονομική απώλεια.

Στα πλαίσια της πρόληψης αλλά κυρίως της αντιμετώπισης, ο Ουρολόγος καλείται να προσφέρει και σύγχρονες χειρουργικές λύσεις όπως η διόρθωση της κλινικής κιρσοκήλης, η χειρουργική ανεύρεση και συλλογή ορχικού ιστού και σπερματοζωαρίων απευθείας από την επιδιδυμίδα ή τους όρχεις καθώς και η αποκατάσταση της απόφραξης των εκφορητικών οδών. Οι επεμβάσεις αυτές σήμερα μπορούν και πρέπει να εκτελούνται με τη βοήθεια της Μικροχειρουργικής και τη χρήση εξελιγμένων Χειρουργικών μικροσκοπίων (φώτο Pentero Zeiss) που επιτυγχάνουν τη μεγιστοποίηση των ιδιαίτερων δεξιοτήτων που απαιτούνται από τον Μικροχειρουργό Ουρολόγο.

Έτσι η χρήση της Μικροχειρουργικής στην ανδρική υπογονιμότητα επέτρεψε σε αρκετά υπογόνιμα ζευγάρια να αποκτήσουν το δικό τους βιολογικό παιδί.

• Στην περίπτωση της κιρσοκήλης πρόκειται για παθολογική διάταση (κιρσοί) του ορχικού φλεβικού δικτύου και παλινδρόμηση της αιματικής ροής στην σπερματική φλέβα. Αποτελεί την πιο συχνή αιτία ανδρικής υπογονιμότητας (αφορά 38-40% των υπογόνιμων ανδρών) επηρεάζοντας αριθμό, κινητικότητα και μορφολογία, συχνά είναι ασυμπτωματική και σε νεαρούς εφήβους δύναται να επηρεάζει αρνητικά το μέγεθος και την τεστοστερόνη. Η χρήση της Μικροχειρουργικής θεωρείται “Gold Standard” από τη διεθνή ιατρική κοινότητα γιατί σε έμπειρα χέρια αυξάνει τον αριθμό των φλεβών που απολινώνονται, ενώ δίνει τη δυνατότητα ανεύρεσης και διατήρησης των αρτηριών και των λεμφαγγείων. Με τον τρόπο αυτό, συμβάλλει καθοριστικά στη δραστική μείωση των υποτροπών και των επιπλοκών ενώ ταυτόχρονα φαίνεται να αυξάνει στατιστικά σημαντικά και τα ποσοστά εγκυμοσύνης. Αξίζει να σημειωθεί, ότι η χρήση μεγεθυντικών γυαλιών (λούπες) δεν προσφέρει ούτε κατ’ ελάχιστο τη μεγέθυνση και το πεδίο του Χειρουργικού Μικροσκοπίου και κατά συνέπεια δεν θα πρέπει να θεωρείται ισότιμη λύση.
• Στην περίπτωση της αποφρακτικής ή μη αζωοσπερμίας (απουσία σπερματοζωαρίων στο εκσπερμάτισμα) και της κρυπτοζωοσπερμίας (ανεύρεση σπερματοζωαρίων μόνο μετά από φυγοκέντριση) καθώς και όλων εκείνων των περιπτώσεων που τίθεται η ένδειξη χειρουργικής συλλογής σπέρματος ή ορχικού ιστού είτε από τον όρχι (MicroTESE) είτε από την επιδιδυμίδα (MESA) η χρήση της Μικροχειρουργικής και του Μικροσκοπίου έρχεται να αυξήσει κατά 50% τις πιθανότητες ανεύρεσης σπερματοζωαρίων αλλά και να σεβαστεί τον πολύτιμο ανδρικό ορχικό ιστό αφαιρώντας μέχρι και 70 φορές λιγότερο από τις αντίστοιχες τεχνικές που δεν εφαρμόζουν τη Μικροχειρουργική.
• Η MicroTESE πρωτοεφαρμόστηκε το 1999 από τον Dr. Schlegel (Cornell Medical Center) και βασίζεται στην πιθανότητα η παραγωγή σπερματοζωάριων στους όρχεις να έχει εστιακή κατανομή, ακόμη και στα πιο σοβαρά περιστατικά μη αποφρακτικής αζωοσπερμίας (εστιακή σπερματογένεση). Η αναζήτηση των εστιών σπερματογένεσης μπορεί να γίνει μόνο με τη χρήση Χειρουργικού Μικροσκοπίου και να διαρκέσει πολλές ώρες. Απαιτεί την παρουσία Εμβρυολόγου εντός της αίθουσας που εξετάζει ταυτόχρονα το υλικό της βιοψίας και ενημερώνει τον Χειρουργό σχετικά με την ανεύρεση και επαρκή συλλογή σπερματοζωαρίων.
• Η αποκατάσταση της βατότητας των εκφορητικών οδών του σπέρματος λόγω απόφραξης δηλαδή η αναστόμωση του σπερματικού πόρου (Vasovasostomy) και η αναστόμωση σπερματικού πόρου με την επιδιδυμίδα (VasoEpididimostomy) – ίσως η δυσκολότερη τεχνικά επέμβαση της χειρουργικής – δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν χωρίς τη χρήση Μικροχειρουργικής, απαιτούν ιδιαίτερα εκπαιδευμένο Μικροχειρουργό και μπορούν να προσφέρουν τη δυνατότητα στον άντρα για φυσική σύλληψη χωρίς την ανάγκη εξωσωματικής γονιμοποίησης
• Τέλος η Μικροχειρουργική προσφέρει σημαντική βοήθεια στις περιπτώσεις που απαιτείται μερική ορχεκτομή λόγω κακοήθειας στον όρχι και ταυτόχρονα διατήρηση της γονιμότητας αλλά και της παραγωγής τεστοστερόνης. Υπό την καθοδήγηση του Χειρουργικού Μικροσκοπίου είναι δυνατόν σε έμπειρα χέρια και ειδικές περιπτώσεις να εξαιρεθεί μόνο η ύποπτη για κακοήθεια περιοχή και να σταλεί για ταχεία βιοψία ενώ είναι δυνατή η λήψη τυχαίων βιοψιών για τον αποκλεισμό ενδοορχικής νεοπλασίας (TIN).